مفهوم جرم :

گفتار اول – تعاريف

 از نظر لغوي جرم ،گناه خطا ،ذنب ، تعدي و ناشايست معنا شده است ، از مجموعه قوانين جزايي وقانون اساسي چنين استنباط مي شود که جرم ،عملي است که قانون آن را منع کرده است ودر مقابل آن مجازاتي معين شده ،هر گاه مرتکب به قصد ، آن را انجام داده باشد مجرم است .

تعريف مفهومي: درتعريف مفهومي جرم از سوي محققان هر چند به ظاهر تفاوت هايي ديده مي شود ، اما درکليات امر اتفاق نظر وجود دارد ،برخي جرم را عملي مي دانند که قانون آن را از طريق تعيين کيفر منع کرده باشد (جعفري لنگرودي 191،1372)و گروهي از محققان نيزدر تعريف جرم اظهار داشته اند ،جرم عبارت است از فعل يا ترک فعلي که موجب  اخلال درنظم اجتماعي شده وبه وسيله قانون جزا براي آن مجازات تعيين شده باشد .

قانون مجازات اسلامي (مصوب  سال 1370مجلس شوراي اسلامي)بدون اينکه جرم را تعريف کرده باشد در ماده 2اين قانون مي گويد:((هر فعل يا ترک فعلي که در قانون براي آن مجازات تعيين شده باشد جرم محسوب  مي شود .))با اين تعريف به طور کلي جرم در محدوده معيني قرارمي گيرد وديگر اعمال ضد اجتماعي وضد اخلاقي را که قانون براي آنها مجازات تعيين نکرده باشد نمي توان جرم محسوب کرد .اصل قانوني بودن جرايم  و مجازات ها مويد اين مطلب است.^1[1]

اما قانون جديد مجازات اسلامي جرم را اينگونه تعريف ميکند  (( هررفتاري اعم از فعل يا ترک فعلي که در قانون براي آن مجازات تعيين شده است جرم محسوب مي شود.))

پس  ذکر اين نکته خالي از لطف نيست که در تعريف جرم (رفتار) شاخصه ي اصلي قرار داده شده است لازم است در خصوص جايگاه جامعه شناسي جنايي  نيزدر حقوق جزا بپردازيم چرا که رفتار شخص در اجتماعي که زندگي مي کند در علوم جامعه شناسي مورد بحث قرار مي گيرد ، همچنين درجامعه شناسي(رفتار) شخص ، يکي از ابعاد تشکيل دهنده ي ((نگرش)) دانسته شده است  .

 گفتار دوم : جايگاه جامعه شناسي جنايي در حقوق جزا :

جامعه شناسي جنايي ، علمي است که در باره ي عوامل و شرايط اجتماعي جرم زا و صور گوناگون بزه و جنبه هاي کمي وکيفي آن  و پيدايش  فرد يا گروههاي جامعه ستيز در ميان جوامع انساني با روش عيني  و علمي يا مشاهده و مقايسه با کمک آمار جنايي به بررسي وتحقيق مي پردازد تا رابطه بزه وبزهکاري را با جامعه در يابد ، مشکلات و آسيب هاي اجتماعي يعني جرايم ناشي از سوء تاثير عوامل اجتماعي را تشخيص دهد وبا همکاري گروهي وهمه جانبه ي متخصصان رشته هاي مختلف علوم  اجتماعي بر طرق پيشگيري از حدوث جرايم در يک جامعه ، وروش هاي درمان واصلاح وتربيت کساني که به کجروي وتبهکاري افتاده اند ، با هدف سازگار ساختن آنان با نظام اجتماعي دست يابند¹ [2]

حقوق جزا براي رسيدن به هدف اصلي خود ،‌يعني پيشگيري از وقوع و اصلاح و درمان مجرمان از علوم مختلفي مثل جامعه شناسي جنايي ، روانشناسي جنايي و زيست شناسي جنايي استفاده مي کند به طوري که “انريکوفري” که از معروفترين بنيانگذاران مکتب تحققي حقوق جزا است به اعتقاد وي جرم يک امر بيوفيزکو – سوسيال (زيستي ، رواني و اجتماعي )است . ايشان منکر تأثير مطلق بازدارندگي کيفر بوده به جاي کيفر،‌ قائم مقام هاي کيفري را مطرح مي کند .²

همچنين پيشگيري از جرم را مي توان عبارت از مجموعه اي از اقدامات غير کيفري دانست که منحصراً ‌و يا جزئاً‌ هدف آنها محدود کردن امکان وقوع جرم يا مجموعه اي از جرايم باشد .

مطالعات متعدد پيشگيري رشد مدار حاکي از آن است که موقعيت ضعيف اجتماعي،‌ اقتصادي ،‌ خانواده ، ‌الگوهاي تربيت نادرست والدين وقرار گرفتن در جمع همسالان نا بهنجار به شدت کودک را در معرض بزهکاران و گرايش به جرم در آينده قرار مي دهد . به همين دليل مداخله مناسب در مسير و مراحل رشد راهبرد اصلي پيشگيري رشد مداراست . و هدف از آن از بين بردن يا بهبود عوامل خطر بزهکاري و نيز ايجاد عوامل حمايتي براي تقويت مقاومت گرايش بزهکاري در آينده است .

اقدام پيشگيرانه که هدف اصلي ما در اين پژوهش مي باشد معطوف به اوضاع و احوالي که  جرم ممکن است در آن به وقوع بپيوندد وشامل اقدام هاي غير کيفري است براي جلوگيري از به فعل در آمدن انديشه مجرمانه با تغيير دادن اوضاع واحوال خاص که يک سلسله جرايم مشابه در آن  به وقوع پيوسته يا ممکن است به وقوع بپيوندد.

• رجبی پور،محمود، مبانی پیشگیری رشد مدار از بزهکاری اطفال و نوجوانان ص46 ،1391

1-کی نيا ، مهدی ، جامعه شناسی جشايی،ص37 ،1375

• رحيمی نژاد ، اسماعيل،در آشنايی با حقوق جزا و جرم شناسی،انتشارات،چاپ،ص35 ،1391
• مهدوی ،محمود،پيشگيری رشد مدار،ص34 ،1390
  

  متن بالا تکه ای از این پایان نامه بود برای دانلود متن کامل با فرمت ورد می توانید روی این لینک کلیک کنید